Chorał sarmacki, czyli muzyka Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego i chorał piotrkowski jako wkład Rezcypospolitej Obojga Narodów w tradycję Europy Oświeconej

          Troje uczestników Projektu Muzyczno-Liturgicznego "Wschód – Zachód" miało zaszczyt współtworzyć wyjątkowy koncert organizowany przez Stowarzyszenie „Schola Gregoriana Silesiensis”. Do tej pory odbyły się jego dwa wykonania: 28 września 2012 r. w kościele uniwersyteckim we Wrocławiu i 30 września w sali koncertowej Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. Podczas koncertu wykonano utwory Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego oraz chorał piotrkowski:

MISSA RORATE
          Introitus: Rorate caeli
          Kyrie eleison
          Gloria In excelsis Deo
          Lectio Isaiae prophetae
          Graduale: Tollite portas
          Alleluia: Ave Maria
          Sequentia Evangelii secundum Lucam
          Offertiorium: Ave Maria
          Sanctus
          Agnus Dei
          Communio: Ave Regina caelorum
          Ite missa est
COMPLETORIUM
          Lectio epistolae Petri apostolic
          Antiphona: Miserere mihi
          Ps. 4: Cum invocarem
          Ps. 70: In te Domine speravi
          Ps. 90: Qui habitat
          Ps. 133: Ecce nunc benedicite
          Hymnus: Te lucis ante terminum
          Capitulum Ieremiae prophetae
          Responsorium breve: In manus tuas
          Antiphona: Salva nos Domine
          Canticum Symeonis: Nuns dimittis
          Benedicamus Domino
SALVE REGINA 

Wykonawcy:
Bornus Consort, Tempus, Chór sarmacki im. Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego

Grzegorz Gerwazy Gorczycki

          Kompozytor, kapelmistrz i ksiądz, urodzony w II poł. XVII wieku. Urodził się między 1665 a 1667 w Rozbarku koło Bytomia. Od ok. 1678 studiował na Uniwersytecie w Pradze na wydziale sztuk wyzwolonych i filozofii, następnie teologię w Wiedniu. 23 grudnia 1690 w Krakowie przyjął cztery niższe święcenia kapłańskie, w 1691 otrzymał subdiakonat, w lutym 1692 diakonat, a miesiąc później święcenia kapłańskie. W tym też czasie zmienił formalnie nazwisko z Gorczyca na Gorczycki. Przez następne 2 lata prowadził wykłady z zakresu retoryki i poezji w Akademii Chełmińskiej, prowadzonej przez księży misjonarzy w Chełmnie na Pomorzu. Kierował również kapelą kościoła archiprezbiterialnego. Po powrocie do Krakowa 1 października 1694 objął funkcję wikariusza Katedry na Wawelu, w 1696 został spowiednikiem katedralnym, a 10 stycznia 1698 otrzymał stanowisko kapelmistrza (Magister capellae musices Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis). Do jego obowiązków należało m.in. dyrygowanie, przygotowywanie repertuaru, komponowanie utworów własnych, kopiowanie głosów kompozycji innych autorów. Zmarł 30 kwietnia 1734 w Krakowie. Pamięć jego uhonorowano umieszczeniem w Katedrze Wawelskiej tablicy pamiątkowej, na której został nazwany „klejnotem kapłaństwa”. 

          Grzegorz Gerwazy Gorczycki był niemal wyłącznie kompozytorem muzyki religijnej – z racji głębokiego zaangażowania w funkcje kapłańskie oraz kapelmistrzowskej dbałość o zgodną z sensem liturgii oprawę muzyczną. Swoje utwory sygnował charakterystycznymi inicjałami G. G. G. w incypicie głosu basowego lub oznaczał pełnym nazwiskiem. Większość jego kompozycji w postaci rękopisów oraz kopii zachowała się w Archiwum Kapituły Katedry na Wawelu. Po II wojnie światowej manuskrypty dwóch dzieł – Completorium i Conductus funebris – zostały odnalezione w archiwum poreformackiego kościoła parafialnego w Rakowie Opatowskim w pobliżu Kielc.

(opr. na podst.: http://www.ssgs.pl/gorczycki.shtml) 

Chorał piotrkowski

          Repertuar muzyczny zawart w tzw. księgach piotrkowskich, czyli księgach liturgicznych Kościoła rzymskiego dla diecezji polskich wydawanych na przełomie XVI i XVII w. w Krakowie. Były one odpowiedzią Kościoła w Polsce na przemiany, które dokonały się w liturgii po Soborze Trydenckim. Decyzję o konieczności opracowania nowych ksiąg liturgicznych podjęto na synodzie prowincjonalnym zwołanym do Piotrkowa w 1577 r. przez arcybiskupa Jakuba Uchańskiego. Biskupi zażądali wówczas, aby polskie księgi liturgiczne były zgodne z Missale Romanum oraz Breviarum Romanum, jednak zezwalali na szrokie użycie dawnych polskich tradycji. Repertuar liturgiczny zawarty w opisanych kancjonałach pozostawał w użyciu liturgicznym w Polsce aż do reform liturgicznych po Soborze Watykańskim II.

(opr. na podst.: ks. P. Paćkowski, Processionale Andrzeja Piotrkowczyka) 

KOLEJNY KONCERT CHORAŁU SARMACKIEGO 
14 GRUDNIA W FILHARMONII BYDGOSKIEJ

Więcej informacji: http://www.ssgs.pl/aktualnosci.shtml

WRZEŚNIOWY KONCERT ZAREJESTROWANY
W STUDIU POLSKIEGO RADIA

EMITOWANY BĘDZIE 17. I 18. GRUDNIA W NOCNYM PAŚMIE 

PREZENTACJI MUZYKI POLSKIEJ "FANTAZJA POLSKA" 

W DRUGIM PROGRAMIE POLSKIEGO RADIA.

Post scriptum jako refleksja

          Nie zdajemy sobie czasem sprawy, jakie bogactwo muzyczne jest udziałem Kościoła w Polsce. Gdyby wykorzystywać wszystkie dostępne nam utwory, umilkli by malkontenci narzekający na nudę podczas liturgii. Umilkli by również ci, którzy drwią z kościelnych pioseneczek, wyrzucając niski poziom wykonywany podczas liturgii utworów. Umilkli by może w końcu ci, którzy uważają, że piosenki przygotowywane na różnego rodzaju spotkania modlitewne (całkiem tam pasujące) nadają się do oprawy muzycznej Mszy Świętej. A może nawet umilkli by ci, którzy tworzą współczesne pieśni religijne, bazując tylko na dwóch akordach i rymach częstochowskich… 

          To wielki zaszczyt wykonywać tak piękny repertuar w towarzystwie tak doborowych śpiewaków. 

Agnieszka Skórzewska