Od narodzenia do chrztu - obchody Tajemnicy Wcielena w Kościele Katolickim

Za nami bardzo bogaty czas świętowania Narodzenia Pańskiego. Niedziela Chrztu Pańskiego zamyka czas świętowania, choć w diecezjach polskich obowiązuje przywilej śpiewania pieśni bożonarodzeniowych do Święta Ofiarowania Pańskiego (w formie nadzwyczajnej Święta Oczyszczenia NMP). W tych dniach Kościół Święty czci tajemnicę Wcielenia w wielu świętach. Oto przegląd dni świątecznych tego czasu, najpierw w kalendarzu obowiązującym dla formy zwyczajnej, a następnie dla nadzwyczajnej.

25. grudnia, Uroczystość Narodzenia Pańskiego – na ten dzień przewidziane są 3 formularze mszalne: msza św. w nocy, msza św. o świcie i msza św. w dzień. Ta troistość ma podkreślić naszą wiarę w potrójne narodziny Jezusa Chrystusa: z Ojca przed wiekami, z matki jako Człowiek dwa tysiące lat temu i teraz, Jego mistyczne narodziny w naszych duszach.

26. grudnia, Święto św. Szczepana, pierwszego męczennika – to pierwszy dzień świąteczny w obrębie oktawy Narodzenia Pańskiego. Łatwo w ten sposób zauważyć rozbieżność między tą oktawą a oktawą Wielkanocy, gdzie każdy dzień ma rangę niedzieli i jest ważniejszy od jakiegokolwiek święta (wszystkie muszą zostać przeniesione na kolejny tydzień). Co interesujące, uczestnictwo we mszy św. w ten dzień nie jest obowiązkowe, wpisuje się jednak w polską tradycję i jest formą gromadzenia sobie zasług w niebie, uczynienia czegoś poza obowiązkowym minimum. Taki prezent gwiazdkowy dla samego siebie.

Cornelio Schut, Śpiące Dzieciątko Jezus, Muzeum Sztuk Pięknych, Sewilla

27. grudnia, Święto św. Jana, Apostoła i Ewangelisty – biedny ten św. Jan, na ogół niknie w cieniu swego wielkiego imiennika, Jana Chrzciciela. Rzadko się zdarza, by ktoś nie pomylił jednego z drugim. Może więc warto zaznaczyć, że o Janie Chrzcicielu mówimy 24. czerwca (dzień narodzin) i 29. sierpnia (dzień ścięcia). Trzeci dzień oktawy Narodzenia Pańskiego poświęcony jest umiłowanemu apostołowi, autorowi czwartej wersji Ewangelii św., trzech listów i spisanego Objawienia (Apokalipsy). I choć był to jedyny uczeń, który wytrwał do końca, pamięć o nim ginie w obliczu Jana Chrzciciela; w jakiś sposób zasłużenie, w końcu to Jan Chrzciciel jest największym mężem, jaki chodził po ziemi (Mt 11, 11). To tak pół serio, na koniec warto jeszcze wspomnieć, że tego dnia w kościołach błogosławi się wino na pamiątkę wina, które św. Jan swoim błogosławieństwem uwolnił od trucizny.

28. grudnia, Święto świętych Młodzianków – tego dnia Kościół Święty oddaje cześć wszystkim pomordowanym dzieciom, które zginęły z rozkazu Heroda po narodzeniu Jezusa. Zaliczani są oni do grona męczenników.

1. stycznia, Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi – ósmy dzień oktawy jest zarazem pierwszym dniem nowego roku. To nie przypadek. „Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię, nadano Mu imię Jezus, którym je nazwał anioł, zanim się poczęło w łonie (Matki)” (Łk 2, 21). Jest więc to dzień obrzezania Jezusa i nadania Mu imienia. Właśnie w to imię rozpoczyna się nowy rok. Warto zaznaczyć, że skoro 1. stycznia to dzień w randze uroczystości, msza św. tego dnia jest obowiązkowa.

Warto wspomnieć jeszcze dwa dni wypadające w różne dni kalendarzowe:

Maryja z Dzieciątkiem, skarbiec katedry w Sewilli

piątek w oktawie Narodzenia Pańskiego – o ile nie wypadnie w ten dzień uroczystość (a więc pierwszy lub ostatni dzień oktawy – 25. grudnia lub 1. stycznia) jest pełnowartościowym piątkiem z obowiązkiem wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Kiedy 26. grudnia wypadnie w piątek, zazwyczaj udzielana jest dyspensa od wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych przez ordynariusza miejsca. Należy jednak pamiętać, że poza tymi przypadkami, wstrzemięźliwość w piątek po Narodzeniu Pańskim obowiązuje.

niedziela w oktawie Narodzenia Pańskiego (Niedziela Świętej Rodziny) – lub, jak to powiedziała jedna z dziennikarek wiodących stacji, która podśmiewała się z tzw. „listu o gender” „Niedziela Święta Rodziny” (!), jest rzecz jasna niedzielą i jeśli wypada w nie jakieś święto oktawy (łącznie z 26. grudnia), to w danym roku przepada, gdyż niedziela jest ważniejsza. Na przykład w 2010 roku 25. grudnia wypadło w sobotę, a więc drugi dzień świąt nie był Świętem św. Szczepana, a Niedzielą Świętej Rodziny.

Bożonarodzeniowe świętowanie rozciąga się na kolejne dni:

3. stycznia – Najświętszego Imienia Jezus, wspomnienie dowolne

6. stycznia – Uroczystość Objawienia Pańskiego

niedziela po 6. stycznia – Święto Chrztu Pana Jezusa, zamknięcie obchodów Narodzenia Pańskiego, choć dzięki przywilejowi danemu diecezjom polskim, możemy śpiewać pieśni bożonarodzeniowe do Święta Ofiarowania Pańskiego (2. lutego), kiedy to rozbierany jest żłóbek.

Po obchodach Święta Chrztu Pana Jezusa rozpoczyna się okres w ciągu roku (łac. per annum), często błędnie nazywany „okresem zwykłym”, czy „zwykłym w ciągu roku” (w nazwie łacińskiej słowo „zwykły” nie występuje). Obowiązują szaty zielone.

NA KONIEC ZAZNACZMY RÓŻNICE POMIĘDZY OBCHODAMI OKTAWY NARODZENIA PAŃSKIEGO W ZWYCZAJNEJ I NADZWYCZAJNEJ FORMIE RYTU RZYMSKIEGO (sprawowanej wg ksiąg z 1962 r.):

25. grudnia, uroczystość Bożego Narodzenia – we mszy św. o świcie wspomina się św. Anastazję, męczennicę.

Niedziela w Oktawie Bożego Narodzenia – posiada własny formularz niedzielny, zawierający introit, który posłużył jako natchnienie do napisania kolędy „Wśród nocnej ciszy”.

1 stycznia – ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia, święto 1. klasy (do reformy z 1961 roku święto Obrzezania Pańskiego).

niedziela między 1. stycznia a Objawieniem Pańskim lub 2. stycznia – Najświętszego Imienia Jezus.

6. stycznia – Objawienie Pańskie (do reformy z 1955 roku z własną oktawą).

1. niedziela po Objawieniu Pańskim – Uroczystość Świętej Rodziny Jezusa, Maryi i Józefa.

13. stycznia – Wspomnienie Chrztu Pańskiego, ostatni dzień niegdysiejszej oktawy. Kończy się świętowanie Bożego Narodzenia, rozpoczyna się okres „po Objawieniu” (szaty zielone).

Krzysztof H. Olszyński

(tekst i zdjęcia)

Na koniec wielkie podziękowania dla wszystkich włączonych w przygotowania obchodów Uroczystości Narodzenia Pańskiego A.D. 2013 w kościele św. Klary w Hajnówce. 

SOPRAN

Monika Rybitwa

Jowita Sielska

Maria Magdalena Wolińska

ALT

Elżbieta Krytkowska

Agnieszka Skórzewska

Barbara Supeł

Katarzyna Zieniewicz

TENOR

Łukasz Krytkowski

Krzysztof H. Olszyński

BAS
Karol Jankowski

Rafał Jankowski

Dziękujemy również za obecność panów Tomasza i Stanisława Supłów.