Exaltata est - nagrania z nabożeństwa dostępne online

          Na naszym kanale na YouTube opublikowaliśmy wybór śpiewów z nabożeństwa Exaltata est, które niedawno celebrowaliśmy dwukrotnie - w Hajnówce (15. sierpnia) i w Rudce (16. sierpnia). Oczekując na napisy końcowe, które pojawią się na naszej stronie niebawem, zapraszamy do ponownego wsłuchania się w chorał gregoriański na Uroczystość Wniebowzięcia NMP.

Plurimos annos dla studenta

          Z wielką radością spieszymy z informacją, że ks. Błażej Samociuk, który w ramach działalności Projektu Muzyczno-Liturgicznego "Wschód – Zachód" niejeden dźwięk już wyśpiewał i niejedno słowo modlitwy skierował z dymem kadzidła do nieba, został skierowany przez JE bpa Tadeusza Pikusa na studia na kierunek muzykologia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Właśnie dziś ks. Błażej Samociuk kończy posługę w parafii Trójcy Przenajświętszej, gdzie tydzień temu gościliśmy z nabożeństwem Exaltata est.

          Dziś jest również dzień urodzin księdza Błażeja. Dziękując za pięć lat współpracy życzymy i Jemu, i sobie, dalszego wspólnego śpiewania w przyszłości, a także powodzenia w nowym rozdziale życia, rozpoczynającym się na KULu. Jednak przede wszystkim zachowania niemożliwie wręcz czasami pogodnego podejścia do życia, które bardzo, bardzo cenimy. Plurimos annos!

Ziołowy Zakątek, Koryciny (parafia Rudka); nasze niedzielne popołudnie po śpiewie Exaltata est w Rudce

Exaltata est – fotorelacja z Hajnówki i Rudki

          Za nami Exaltata est w Hajnówce i Rudce. By obejrzeć fotorelację, kliknij poniższe zdjęcie. Dziś jeszcze szansa usłyszenia nas na mszy św. w Korycinach o godz. 10.00!

Exaltata est – chorał gregoriański na Uroczystość Wniebowzięcia NMP (II)

          Kilka dni temu przedstawiliśmy opis symboliki nabożeństwa Exaltata est, na które składa się chorał gregoriański z Uroczystości Wniebowzięcia NMP. Dziś przybliżamy śpiewy, jakie wchodzą w skład nabożeństwa. Każdy z nich ma swoją funkcję i wykonywany był/ jest w określonym momencie dnia lub w ramach konkretnej modlitwy. Nabożeństwo zbudowane jest z czterech części; ta rytmika modlitwy oddaje rytm modlitwy brewiarzowej. Na każdą z części składają się trzy śpiewy. Uzupełniają je śpiewane lekcje wraz z responsoriami krótkimi i versiculusami (więcej we wspomnianym opisie symboliki nabożeństwa).

CZĘŚĆ I. NIESZPORNA

Jeden z trzech warsztatów weekendowych,
poświęconych nabożeństwu Exaltata est

Felix namque es – responsorium, na procesję. Śpiew własny. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913. Responsorium to typ śpiewu chorałowego, w którym, po wspólnym odśpiewaniu przez kantora i chór wersetu stanowiącego „refren”, następuje dialog kantora i chóru. Na wersety kantora chór odpowiada różnymi fragmentami „refrenu”. Niniejsze responsorium jest śpiewem własnym Uroczystości Wniebowzięcia NMP, tzn. jest przypisany do tej uroczystości i nie pojawia się nigdzie indziej w roku liturgicznym. Pochodzi z procesjonarza dominikańskiego (SOP – sacerdotes ordine praedicatorum).

Benedicta + Ps CXXVI – I Nieszpory, czwarta antyfona. Źródło: Vesperale Romanum. Paryż 1913. W największe swoje święta Kościół stosuje starożytną żydowską rachubę czasu. Ponieważ najpierw była ciemność, a z niej wyłoniła się jasność, tak w tradycji żydowskiej każdy dzień powtarza ten cykl stworzenia; zaczyna się więc o zachodzie słońca dnia poprzedniego. Dlatego też w największe święta kościelne pierwszym punktem obchodów są nocne czuwania (łac. czuwanie – vigilia), które choć sprawowane są przed północą, należą już do tej uroczystości. W ten sposób każda uroczystość ma I i II Nieszpory (pierwsze sprawowane są jeszcze dnia poprzedniego).

Quem terra – hymn, na procesję. Śpiew własny. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913. Hymn autorstwa Venantiusa Fortunatusa (530-609), biskupa Poitiers, bardzo popularny w średniowieczu.

Czytanie z Księgi Rodzaju – z Matutinum: Nokturn 1, lekcja 1. Tłum.: ks. Jakób Wujek. Źródło: Breviarium Romanum, Rzym 1962. Główną częścią nocnego czuwania jest Matutinum (Godzina Czytań). W największych uroczystościach składa się z trzech nokturnów. Każdy z nokturnów zawiera 3 psalmy, a następnie 3 lekcje (dziś nazywane czytaniami, choć w uroczystej formie są śpiewane, nie czytane), każda zakończona uroczystym responsorium. Lekcja z Księgi Rodzaju jest pierwszym czytaniem z dziewięciu przewidzianych na wigilię Wniebowzięcia NMP.

Exaltata est Sancta Dei Genitrix – responsorium krótkie, na tercję. Źródło: Antiphonale pro diurnis horis, Rzym 1912. W tzw. mniejszych godzinach brewiarza, odmawianych w ciągu dnia (tercji, sekście i nonie) po czytaniach występują responsoria krótkie, mające uproszczoną budowę. Po responsorium następuje śpiew versiculusa, który nawiązuje swoją treścią do kolejnego responsorium krótkiego tego dnia, śpiewanego podczas seksty.

CZĘŚĆ II. PROCESYJNA

Podstawą naszych ćwiczeń są tzw. próby domowe

Sicut cedrus – responsorium, na procesję. Śpiew własny. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913. Przez nas zaśpiewane w interpretacji według traktatu De musica Hieronima z Morawii, XIII-wiecznego dominikańskiego muzykologa, żyjącego w klasztorze św. Jakuba w Paryżu. W swoim traktacie opisuje on praktykę wykonawczą miejscowej wspólnoty dominikanów. W świetle jego traktatu chorał jawi się jako muzyka rytmiczna, co świetnie koresponduje z przeznaczeniem niniejszego responsorium – śpiewu wykonywanego podczas procesji.

Speciosa – antyfona, na procesję. Śpiew własny. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913. Interpretowany według traktatu Hieronima z Morawii.

Ave stella matutina – antyfona, na procesję. Śpiew własny. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913. Śpiewany według powszechnej dziś w zakonie dominikańskim interpretacji chorału (Hieronim zamieszcza w swoim traktacie uwagę, że wymienionych przez niego zasad nie powinno stosować się do tekstów rymowanych).

Czytanie z kazania św. Jana z Damaszku – z Matutinum: Nokturn 2, lekcja 4 i 5. Mowa świętego Jana Damasceńskiego: mowa 2., o Zaśnięciu Najświętszej Maryi Panny. Tłum.: Marcin Morawski. Źródło: Breviarium Romanum, Rzym 1962.

Assumpta est Maria in coelum – responsorium krótkie, na sekstę. Źródło: Antiphonale pro diurnis horis, Rzym 1912. Po responsorium następuje śpiew versiculusa, który nawiązuje swoją treścią do kolejnego responsorium krótkiego tego dnia, śpiewanego podczas nony.

CZĘŚĆ III. MSZA ŚWIĘTA

Próby męskie odbyły się m. in. w Rudce oraz w klasztorze
misjonarzy oblatów na Świętym Krzyżu

Signum magnum – introit. Śpiew własny. Źródło: Graduale Romanum. Rzym 1961. Introit jest śpiewem rozpoczynającym mszę świętą. Wraz ze śpiewem na ofiarowanie i komunię świętą należy do tzw. części zmiennych, zależnych od dnia. Śpiew części zmiennych należał do chóru.

Inviolata  – sekwencja/ na procesję. Źródło: Bruges processionale, Brugia ok. 1550. Przewidziany jako proza (sekwencja) na Wniebowzięcie NMP. Bardzo popularne w średniowieczu sekwencje powstawały na motywach melodycznych śpiewu Alleluia. Od XII wieku śpiewane były powszechnie właśnie po śpiewie Alleluia, a przed Ewangelią św. Reformy związane z trydencką odnową liturgii doprowadziły do usunięcia wszystkich sekwencji z wyjątkiem pięciu. Dziś praktycznie używa się jedynie dwóch: na Niedzielę Wielkanocną i Niedzielę Zesłania Ducha Świętego. Ponieważ sekwencja śpiewana była przez lud, jej schemat melodyczny jest bardzo prosty. Na ogół składa się z par wersetów śpiewanych na tę samą melodię.

Alleluia. Assumpta est – źródło: Graduale Romanum. Rzym 1961. Alleluia jest przykładem śpiewu jubilacyjnego. W takim śpiewie po wyśpiewaniu całego tekstu kantor lub chór wykonuje dodatkowy wielonutowy ozdobnik (jubilację), by zaznaczyć, że choć został wyśpiewany cały tekst, to i tak jest to za mało, by dostatecznie uwielbić Boga.

Czytanie ze św. Ewangelii wg Łukasza + homilia – z Matutinum: Nokturn 3, lekcja 7. Tłum.: ks. Jakób Wujek (Łk 1, 41-42). Kazanie świętego Piotra Kanizjusza, prezbitera, O Maryi Dziewicy, Bożej Rodzicielce. Źródło: Breviarium Romanum, Rzym 1962. Zgodnie z tradycyjną praktyką w matutinum śpiewa się jedynie nagłówek (łac. capitulum) fragmentu z Ewangelii św. czytanej danego dnia. Ten krótki urywek kończy się słowami Et reliqua (tzn. „i co następuje”, „i tak dalej”). W domyśle po takim odczytaniu nagłówka każdy uczestniczący w Matutinum powinien przywołać sobie wspomniany fragment Ewangelii św. w całości i go rozważyć. Zazwyczaj w ramach uroczystego nocnego czuwania po Matutinum następuje msza święta, podczas której wspomniany urywek zostanie zaśpiewany w całości.

Maria Virgo assumpta est – responsorium krótkie, na nonę. Źródło: Antiphonale pro diurnis horis, Rzym 1912. Po responsorium następuje śpiew versiculusa.

CZĘŚĆ IV. NIESZPORNA

Niektóre śpiewy z tradycji dominikańskiej wykonamy
wg traktatu Hieronima z Morawii

Virgo parens Christi – responsorium Na procesję. Źródło: Processionarium SOP. Rzym 1913.

Virgo prudentissima + Magnificat – I Nieszpory, antyfona do Magnificat. Źródło: Vesperale Romanum. Paryż 1913. W skład niektórych godzin brewiarzowych jako stale obecne elementy wchodzą kantyki nowotestamentalne. Takim kantykiem, obecnym w każdych Nieszporach, jest pieśń Maryi, tzw. Magnificat.

Salve Regina – antyfona kończąca na okres od I Nieszporów Uroczystości Przenajświętszej Trójcy do nony soboty przed I Niedzielą Adwentu włącznie. Źródło: Vesperale Romanum. Paryż 1913. Antyfona śpiewana podczas procesji po Completorium (ostatnia godzina brewiarzowa dnia, stąd określenie antyfony "kończąca", tzn. kończąca liturgię godzin całego dnia). Jeśli Completorium odmawia się indywidualnie, a Nieszpory wspólnotowo, można antyfonę kończącą zaśpiewać po Nieszporach. W ciągu roku używa się czterech różnych antyfon kończących, w zależności od okresu liturgicznego. Każda z nich ma melodię zwykłą (łac. tonus simplex) oraz uroczystą (łac. tonus solemnis). Niniejsze nabożeństwo kończy Salve Regina w tonie uroczystym.

Jeszcze raz serdecznie zapraszamy:

piątek, 15. sierpnia, godz. 17.00 – EXALTATA EST w kościele św. Klary w Hajnówce;

sobota, 16. sierpnia, godz. 19.00 – EXALTATA EST w kościele Trójcy Przenajświętszej w Rudce;

niedziela, 17. sierpnia, godz. 10.00 – msza św. w kaplicy św. Józefa Robotnika w Korycinach (parafia Rudka).

Trwa ostatni warsztat przygotowujący "Exaltata est"

          Na warszawskim Wilanowie trwa ostatni warsztat przygotowujący nabożeństwo Exaltata est, które już w najbliższy weekend będzie można usłyszeć dwukrotnie w diecezji drohiczyńskiej. Wspólna praca nad materiałem daje nam coraz więcej satysfakcji, bo i trudności technicznych coraz mniej, wątpliwości także. Nuty, które mają być krótkie, raczej są krótkie, a te długie wychodzą długie. Z pauzami bywa jeszcze różnie, ale efekt finalny słychać całkiem nieźle. A jak po takiej całodniowej pracy doskonale smakują desery Wedla...

W końcu warsztat na Wilanowie, prawda?

Na temat wykorzystania nowych technologii w służbie Projektu była ostatnio mowa.

Po całym dniu za stołem z nosem w nutach relaksujący spacer po Wilanowie.

O! To wszystko dla mnie?!

Mmm... Omnomnomnom...

Tak, tak! Tak właśnie człowieka przepełnia miłością śpiewanie chorału!

Exaltata est – chorał gregoriański na Uroczystość Wniebowzięcia NMP (I)

          Od samego początku działalność Projektu Muzyczno-Liturgicznego „Wschód – Zachód” bazuje na organizacji nabożeństw, których oprawę muzyczną stanowią dawne pieśni religijne z terenów całej Europy. Jak do tej pory wypracowaliśmy pięć takich nabożeństw: VIA CRUCIS, drogę krzyżową z polską dawną pieśnią pasyjną; AVE VERA VIRGINITAS, Apel Jasnogórski z dawnymi pieśniami maryjnymi i adwentowymi na Uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP; AVE MAGNE REX CAELORUM, polskie renesansowe pieśni bożonarodzeniowe; STELLA SPLENDENS IN MONTE, nabożeństwo październikowe z pieśniami z rękopisu El Llibre Vermell de Montserrat; REQUIEM AETERNAM, różaniec wypominkowy z chorałem pogrzebowym i ludowymi śpiewami o śmierci. Miło nam poinformować, że już wkrótce kontemplować będziemy nowe nabożeństwo, EXALTATA EST (łac. Wywyższona jest), dedykowane Uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Giotto, Zaśnięcie Dziewicy Maryi

 Uroczystość Wniebowzięcia NMP znana była już w V wieku w Palestynie i Syrii i już wtedy świętowana była 15. sierpnia. W teologii rozwijanej na terenie Cesarstwa Bizantyńskiego nazywane było Zaśnięciem (gr. Koimesis) Bogurodzicy. Rzym przejął je w VII wieku, choć prawda o wniebowzięciu NMP podniesiona została do rangi dogmatu dopiero w 1950 r. W Prawosławiu, choć święto należy do dwunastu największych świąt obchodzonych w kalendarzu liturgicznym, prawda ta dogmatem być nie może (dogmaty prawosławne dotyczą bezpośrednio Chrystusa). Dodatkowo w tradycji wschodniego chrześcijaństwa mówi się, że podczas zaśnięcia Jezus Chrystus zabrał do nieba jedynie duszę Maryi. Katolicki dogmat głosi jednak, że do nieba została wzięta Maryja z duszą i ciałem, gdyż jako Niepokalanie Poczęta nie podlegała skutkom grzechu pierworodnego, a więc i śmierci.

Zaśnięcie NMP, Czechy, poł. XIV w.

          Uroczystość Wniebowzięcia NMP jest więc niewątpliwie najstarszym świętem maryjnym w chrześcijaństwie, do dziś uroczyście obchodzonym na Wschodzie i Zachodzie. W tradycji łacińskiej od wieków posiadała ona, jak każde wielkie święto, rozbudowaną wigilię (nocne czuwanie), w której skład wchodziły: I nieszpory, matutinum (złożone z trzech nokturnów), laudesy i msza święta. Po zakończonym nocnym czuwaniu osoby konsekrowane czekała jeszcze modlitwa pozostałych godzin brewiarzowych w ciągu dnia: tercja, seksta, nona, II nieszpory i kompleta. Do tego dołożyć należy drobne wzbogacenia tego schematu wynikające z tradycji poszczególnych wspólnot zakonnych (np. procesje). Jeśli sobie uświadomimy, że każdy ryt liturgiczny w chrześcijaństwie jest rytem śpiewanym, łatwo dojść do wniosku, że tak uroczystym obchodom musiały towarzyszyć równie uroczyste i różnorakie śpiewy. Wśród nich pojawiają się śpiewy wspólne dla świąt maryjnych, obchodzonych w ciągu roku, lecz przede wszystkim śpiewy własne Uroczystości Wniebowzięcia NMP. Niewielka ich część powtarza się w kilku godzinach brewiarzowych, znaczna większość wykonywana jest tylko raz w ciągu roku. Właśnie z tego bogactwa tradycyjnego śpiewu chorałowego Kościoła Rzymskokatolickiego skorzystano przy przygotowaniu celebracji niniejszego nabożeństwa – Apelu Jasnogórskiego na Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Oparto się na dwóch łacińskich tradycjach: księgach edycji watykańskiej, podanych całemu Kościołowi Powszechnemu, i księgach dominikańskich, zawierających śpiewy własne zakonu kaznodziejskiego.

Wniebowzięcie NMP, miniatura z XII w.

          Ponieważ śpiewy wykorzystane w niniejszym nabożeństwie pochodzą z godzin brewiarzowych oraz mszy świętej, a wszystkie te modlitwy odmawiane są w poszczególnych porach dnia, nabożeństwo również oddaje swym charakterem jednorodny puls modlitwy śpiewanej, odwołując się zarazem do symboliki liczb, popularnej w średniowieczu, kiedy to muzykę uznawano za gałąź matematyki. Pieśni pogrupowane są po trzy; cyfra trzy symbolizuje Boga Trójjedynego. Takich grup pieśni jest cztery, co z kolei jest symbolem świata; świat bowiem ma cztery strony, kształtują go cztery żywioły, a czas przemija w cyklu czterech pór roku. Trzy razy cztery, czyli symboliczne przeniknięcie się świata niebieskiego z ziemskim, łącznie daje dwanaście – tyle samo gwiazd pojawia się nad głową Maryi w Objawieniu św. Jana (Ap 12, 1). W tym samym Objawieniu liczba dwanaście to również liczba dwunastu bram Nowego Jeruzalem, które otwierają się po trzy na każdą stronę świata (Ap 21, 12-13). Cykliczny podział nabożeństwa na dwanaście pieśni odbywa się poprzez lekcje wzięte z matutinum. Każdej lekcji, zgodnie ze zwyczajem, towarzyszy responsorium oraz versiculus. Zgodnie z tradycją lekcje także są śpiewane. Trzy lekcje z trzema responsoriami i trzema versiculusami dają dziewięć dodatkowych śpiewów zgrupowanych po trzy; odpowiada to dziewięciu chórom anielskim pogrupowanym po trzy według nauki św. Ambrożego. Są to niejako śpiewy ukryte, niezauważalne w porównaniu z resztą, podobnie jak subtelne i niezauważalne pozostają działania aniołów w świecie przyrodzonym. Łącznie dwanaście pieśni i dodatkowe dziewięć śpiewów daje liczbę dwadzieścia jeden. Odwołuje się ona do 21. rozdziału Objawienia św. Jana, w którym opisuje on Nowe Jeruzalem. Podobna struktura symboliki liczbowej zastosowana jest w kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie, stanowiącej piękny zwornik tradycji wschodniej i zachodniej Europy, gdzie całość proporcji odnosi się do tego samego rozdziału Apokalipsy. Tam wzajemne przenikanie się Nieba i Ziemi symbolizuje oparcie planu budowli na kole i kwadracie, w niniejszym nabożeństwie – na skrzyżowaniu cyfr 3 i 4.

W swojej ukrytej symbolice nabożeństwo to wskazuje więc na czasy ostateczne. Dzięki temu, że Maryja zgodziła się na przyjęcie Bożej woli i porodziła Chrystusa, dziś dwanaście bram Nowego Jeruzalem stoi otworem. Paradoksalnie, by to mogło się stać, Jezus przechodząc przez łono Maryi i przez ściany swojego grobu te dwie bramy pozostawił nietknięte. Odchodząc potem do nieba, wkrótce zabrał swoją matkę do siebie, koronując ją na Królową Nieba i Ziemi. A koroną królowej jest wieniec z gwiazd dwunastu, o czym mówi fragment objawienia wykorzystany jako śpiew rozpoczynający mszę świętą tejże uroczystości (wykorzystany również podczas nabożeństwa).

Dokładny układ nabożeństwa wraz z krótkim opisem pochodzenia śpiewów można poznać tutaj.

          W sierpniu bieżącego roku nabożeństwo EXALTATA EST będziemy mogli przeżyć dwukrotnie w diecezji drohiczyńskiej. Układ śpiewów jest następujący:

piątek, 15. sierpnia, godz. 17.00 – EXALTATA EST w kościele św. Klary w Hajnówce;

sobota, 16. sierpnia, godz. 19.00 – EXALTATA EST w kościele Trójcy Przenajświętszej w Rudce;

niedziela, 17. sierpnia, godz. 10.00 – msza św. w kaplicy św. Józefa Robotnika w Korycinach (parafia Rudka).

Plakat nawiązuje do liczbowej symboliki nabożeństwa. W warstwie kolorystycznej
inspirowany jest średniowieczną polichromią z gotyckiej konkatedry św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie.
Projekt: Łukasz Krytkowski. 

Sposoby komunikacji i dokumentacji w Projekcie Muzyczno-Liturgicznym „Wschód - Zachód”; część V: Podsumowanie

          Nasza współprojektowiczka, Monika Ryszawa, studentka kulturoznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim, w ramach zaliczenia przedmiotu „Uczestnictwo w kulturze” przygotowała pracę roczną o sposobach komunikacji i dokumentacji funkcjonujących w Projekcie Muzyczno-Liturgicznym „Wschód – Zachód”. Jest to pierwsze takie opracowanie traktujące o naszym Projekcie. Publikujemy je na naszej stronie w pięciu częściach.

Warsztat emisji głosu w Szczawnicy, 2011. Wędrówka po Pieninach.

          Pozostaje pytanie, po co dokonuje się całej tej dokumentacji. Naturalna jest chęć utrwalenia swojej działalności, zostawienia śladów po tym, co się zrobiło. Po drugie, jest to również forma promocji, dzięki archiwom ogólnodostępnym inni mogą dowiedzieć się o działalności i nią zainteresować. Jest to również sposób na pozyskiwanie nowych partnerów, którzy mogą poznać zakres i sposoby działania Projektu. Nie należy też zapomnieć, że taka dokumentacja jest kluczowa dla formowania wspólnej tożsamości członków, którzy poznają i utrwalają sobie wszystko to, co się wydarzyło. Z racji dużej rotacji osób i rozsiania członków i miejsc działania Projektu po całym kraju, nie sposób jest przecenić potrzebę kształtowania tejże tożsamości. W ten sposób powstaje również trwały ślad pozostawiony w przestrzeni Internetu. Nie ma tu raczej tworzenia archiwów dla samego ich tworzenia, a wszystkie podejmowane próby zawsze mają na celu utrwalenie, możliwie najdokładniej, wszelkich działań podejmowanych przez Projekt.

Warsztat Ave magne Rex caelorum, 2014.
Wizyta w galerii Stary Browar w Poznaniu.

          Projekt Muzyczno-Liturgiczny „Wschód – Zachód” jest bardzo ciekawym przykładem instytucji kultury. Podejmuje działalność promującą i próbującą zachować dziedzictwo pieśni dawnych i tradycyjnych, a robi to nie dla samych tylko pieśni, tylko stara się umieścić je we właściwym im kontekście – jako podstawę do modlitwy i medytacji. Dlatego też unika śpiewania koncertów. Godne uznania jest przywiązywanie tak dużej uwagi do zgodności muzycznej, liturgicznej, językowej i historycznej w realizowanych przedsięwzięciach. To wszystko odbywa się w środowisku amatorów, zebranych z całej Polski, w różnym wieku i o różnym wykształceniu, co znacznie utrudnia organizację i działanie. Członkowie Projektu podkreślają jednak nieustannie, że muzyką dawną są zafascynowani, a przez to chcą być w niej jak najbardziej zaawansowani. Nie jest to jedyna grupa zajmująca się takimi rekonstrukcjami, jednak to pokonywanie trudu „rozproszenia” świadczy o ich wyjątkowości. Nie dziwi zatem, że i formy dokumentacji i informacji, jakie stosowane są w Projekcie są wyjątkowe, różnorodne, a czasem nietypowe. Są odpowiedzią na jego potrzeby i pozwalają na swobodną pracę. Pozwalają na dokładną dokumentację wszystkich podejmowanych działań. Są również jednym ze znaków charakterystycznych dla Projektu i stanowią bardzo ważną uboczną formę jego działalności.

Monika Ryszawa

Czytasz część V. przejdź do pozostałych: część I | część II | część III | część IV